Çek Nasıl Kullanılır? Çek Nasıl Doldurulur ve Düzenlenir?

Çek ticari hayatın en önemli unsurlarından biri olmasının yanı sıra sağladığı imkanlarla ödeme işlemlerini de oldukça kolay bir hale getirir. Bununla birlikte resmi kıymetli evrak statüsündeki çekler doldurulurken bazı noktalara dikkat edilmelidir. Aksi takdirde çek sahibinin bazı yasal yaptırımlar ile karşı karşıya kalması söz konusu olabilmektedir. Çek dolandırıcılığının ya da bu yolla ortaya çıkması olası mağduriyetlerin giderilebilmesi için çeklerle ilgili son derece sıkı yasal düzenlemeler uygulanır. 

Keşidecinin diğer bir deyişle hesap sahibinin bir muhataba yani bankaya karşı düzenlemiş olduğu, üzerinde yazılı olan belirli tutarın çekte adı yazılı olan lehtara ödenmesi talimatını içeren kıymetli evrak çek olarak adlandırılır. Nakit para yerine kullanılabilen bir ödeme aracı olan çek üzerinde adı yazılı olan kişiye banka hesabında bulunan belirli bir tutarın ödenmesi talimatını içeren kıymetli bir evrak olarak kabul edilebilir. Çek defteri banka tarafından gerekli kurallara uygun olmak kaydıyla kişiye özel hazırlanan çek yapraklarını içerir. Her bir çek yaprağının üzerinde kişinin vergi numarası, hesabının bulunduğu banka şubesinin adı ve hesap numarası gibi bilgilerin bulunması zorunludur.

Çek Nasıl Düzenlenir, Doldurulur?

Çekin düzenlendiği tarih çekin üzerinde mutlaka belirtilmelidir. Düzenlendiği yer de kısaltma olmadan açık bir şekilde yazılmalıdır. Keşidecinin yani çeki düzenleyen kişinin çekin üzerinde el yazısıyla atılmış imzası yer almalıdır. İmza kaşesi, mühür ya da parmak izi gibi farklı yöntemler kullanılarak imzalanan çekler kabul edilemez. Çek yaprağı üzerinde çeki düzenleyen kişinin vergi kimlik numarası, çekin ödeneceği kişinin adı da yer almalıdır. Eğer çek hamiline düzenlenirse çeki elinde bulunduran herhangi bir kişinin çekil tahsil etmesi söz konusu olabilir. Bu alan boş bırakıldığında çek otomatikman hamiline düzenlenmiş şekilde işlem görür.

Çekin Geçerli Olduğu Nasıl Anlaşılır?

Çek yaprağının geçerli olabilmesi için mutlaka bir banka tarafından basılmış olması ve üzerinde Merkez Bankası baskısına sahip olması gerekir. Sayfanın üzerinde çek kelimesi, hesap sahibinin hesap numarası ve hesabın olduğu banka şubesinin adı yazıyor olmalıdır.  

Yanlış düzenlenen çekin herhangi bir geçerliliği olmayacağından çek yazılırken ilk olarak düzenleme tarihinin ve yapılacak ödeme tutarının yazılmasına özen gösterilmelidir. Çekin üzerinde yer alan kimin düzenlediği kısmı doldurulurken herhangi bir hata yapılmamalıdır. Çekin kimin adına yazıldığı kısmı boş bırakılmamalı, çeki düzenleyen kişinin imzasının çekte olmasına dikkat edilmelidir. İmza yerine mühür, kaşe ya da parmak izi kullanılmasının çeki geçersiz kılacağı göz ardı edilmemelidir.

Çek yalnızca yazan kişi tarafından düzenlenebilmekte olup bir başka kişinin çek üzerinde herhangi bir değişiklik yapması söz konusu değildir. Eğer çek üzerinde herhangi bir düzeltme yapılması ihtiyacı doğarsa çeki düzenleyen kişinin bu değişikliği yapması ve ardından bu değişikliği onaylayan imza atması gerekir.

Yazılan çeklerin tahsili iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir. Bunların ilki bankaya giderek çekin bozdurulmasıdır. Bu yöntemde çekin ait olduğu bankanın herhangi bir şubesine gidilir ve bozdurma işlemi yapılır. Diğer yöntem olan takas usulünde takas yolunu kullanacak olan kişi banka şubesine gider ve çekin takasa verilmesi talebini iletir.

Çek Hakkında Merak Edilenler

Çek yalnızca ülkemizde değiş uluslararası ticaret arenasında da en önemli kıymetli evraklardan biri olma özelliğine sahiptir. Özellikle ülkemizde  ticari hayatın içerisinde bulunan hemen herkesin ödeme aracı olarak çekle karşılaşması ya da kendisinin çek yazması söz konusu olabilir. Aslında çek, verildiği kişiye belirli bir tarihte belirli bir paranın söz konusu banka hesabından tahsil edilebileceği anlamına gelir. Çeki alan kişi çekin üzerinde yazan tarihte bankaya gidip çek üzerinde yazılı olan meblağı bankadan tahsil etme hakkına sahip olur. Banka hesap bakiyesi çekte belirtilen tutarı karşılamaya yeterliyse bu meblağı ödemekle yükümlü bulunur. Eğer çekin üzerinde yazan meblağ bulunmuyorsa bankalar çek defterini müşterilerine vermiş olmalarından kaynaklanan sorumluluk nedeniyle belirli bir miktar ödeme yapmakla yükümlüdürler. 

Çek karşılığının hiç bulunmadığı durumlarda;

• Çek bedeli 2.670 TL ya da üzerindeyse karşılıksız çıkan her çek için 1.600 TL,
• Çek bedeli 2.670 TL’nin altındaysa karşılıksız çıkan her çek için çek bedeli ödenmelidir.

Çek karşılığının kısmen bulunduğu durumlarda;

• Çek bedeli 2.670 TL ya da altındaysa çek bedelini aşmamak kaydıyla 2.670 TL’yi tamamlayacak tutarın,
• Çek bedeli 2.670 TL üzerindeyse çek bedelini aşmamak kaydıyla hesapta bulunan kısmi karşılığa ek olarak 2.670 TL ödenmelidir.

Değişiklik Tebliği’nden önce yürürlükte bulunan tebliğlere göre basılıp tedavüle çıkan çeklerin karşılığı bulunmazsa muhatap banka her bir çek yaprağı için 1.680 TL, kısmen karşılığı bulunduğu durumlarda her bir çek yaprağı için kısmi karşılığı 1.680 TL ödemek bankanın yükümlülüğüdür.

Çekin Ciro Edilmesi Ne Demek?

Müşteriden alınmış olan bir çekin arkasında firma kaşesinin basılıp imza atıldıktan sonra başkasına verilmesine çekin ciro edilmesi denilir. Bu durumda çek üzerinde yazılan tutar devredilmiş olur. Ciro yoluyla çeki alan firma çeki vadesinde tahsil etme hakkına sahip olur.